Tomasz Olejniczak „Czy kultura ma znaczenie? ZZL w japońskich fabrykach w Polsce”

Tytuł: „Czy kultura ma znaczenie? ZZL w japońskich fabrykach w Polsce”

Autor: Tomasz Olejniczak

Wydawnictwo: POLTEXT

Od kilkunastu lat, w publikacjach dotyczących zarządzania, często poruszana zostaje kwestia relacji społecznych pomiędzy członkami organizacji, które to determinują (obok strategii i struktury firmy) jej przyszłość oraz stanowią o szansach rozwoju, a także o ich braku. Mimo iż termin „kultura organizacyjna” wszedł już na stałe do firmowego słownika, to często pojęcie to bywa opacznie rozumiane, a wiedza na jego temat, jest tak naprawdę niewielka. Kultura organizacyjna obejmuje bowiem wiele komponentów, ale jej sedno tkwi w sposobie i jakości wzajemnych powiązań elementów składowych.

O tym, w jaki sposób kultura ta wpływa na realizację funkcji personalnej, a także na samych pracowników, pisze Tomasz Olejniczak, pracownik naukowo-dydaktyczny Katedry Zarządzania Akademii Leona Koźmińskiego, absolwent japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego i Wydziału Zarządzania The University of Tokyo. Posługując się przykładem przedsiębiorstw japońskich i wdrożonymi przez nie rozwiązaniami, stworzył książkę „Czy kultura ma znaczenie? ZZL w japońskich fabrykach w Polsce”, opublikowaną nakładem wydawnictwa POLTEXT. Olejniczak poszukując odpowiedzi na pytanie, czy rzeczywiście kultura organizacyjna jest determinantem sukcesu, zwraca uwagę na fakt, iż często sukces mogą odnosić te firmy, które marginalizują znaczenie kultury. Przestrzega on przed przecenianiem wpływu kultury, może to bowiem prowadzić do stereotypizowania, zakłamania obrazu rzeczywistości. By wyrobić sobie własny pogląd na tę kwestię, po publikację powinni sięgnąć przede wszystkim przedstawiciele działów HR, a także kierownicy i menedżerowie, niezależnie od struktury organizacji, w której są zatrudnieni.

Książka składa się z czterech rozdziałów, z czego pierwszy jest rozdziałem teoretycznym, zawierającym przegląd literatury poświęconej japońskiemu zarządzaniu. Autor przywołuje opracowania zagraniczne, wyniki badań oraz różne podejścia w odniesieniu do transferu praktyk zzl w japońskich przedsiębiorstwach międzynarodowych. Uwagę poświęca również polskojęzycznej literaturze, która już pod koniec lat 60. poruszała kwestie związane z japońskim zarządzaniem. 

W rozdziale drugim przedstawiona została metodyka badawcza, w tym cel pracy, którym jest badanie metod zarządzania personelem, jakie stosowane są w japońskich przedsiębiorstwach w Polsce oraz przedstawienie znaczenia kultury w szerszym kontekście. Posługując się teoretycznym typem badania, autor starał się odpowiedzieć na pytania dotyczące praktyk stosowanych w ramach funkcji personalnej, kolejności i tempa rozwoju tej funkcji oraz kategorii osób zaangażowania w proces. Wśród pytań pomocniczych znalazło się też to, dotyczące źródeł pochodzenia stosowanych w ramach funkcji personalnej praktyk oraz determinant jej rozwoju. Olejniczak charakteryzuje krótko badane organizacje, przedstawiając ich specyfikę na tle inwestycji japońskich w Polsce, cofając się do lat 80. XX w., kiedy to japońscy inwestorzy zaczęli interesować się Europą Środkowo-Wschodnią. 

W rozdziale trzecim zostały zaprezentowane zbiorcze wyniki analizy danych dotyczących procesu ewolucji funkcji personalnej, na przykładzie dwunastu badanych przedsiębiorstw produkcyjnych, działających na terenie Polski. Przedstawione zostały tu wyniki analizy dotyczącej elementów składowych funkcji personalnej, tj. rekrutacja i zwolnienia, szkolenia, ocena okresowa, motywowanie, komunikacja oraz praktyki produkcyjne. Autor zajmuje się również modelem ewolucji funkcji personalnej, dokonując analizy zmian zachodzących w poszczególnych elementach tej funkcji na przestrzeni lat. Przedstawia cztery stadia, będące modelową wersją procesu ewolucji funkcjonalnej, skonstruowana na podstawie poczynionych przez autora obserwacji. Olejniczak prezentuje również wyniki badań na temat wpływu, jaki aktorzy, źródła i czynniki mieli na elementy i praktyki funkcji personalnej. Pisząc o aktorach, autor wymienia przede wszystkim dział ZZL, a także przedstawicieli najwyższego kierownictwa. Szukając źródeł funkcji personalnej, udało się na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzić, iż w procesie budowania i rozwoju funkcji personalnej, firmy nie polegały wyłącznie na własnych zasobach wiedzy czy też zasobach centrali japońskiej, ale korzystały z zapożyczonych pomysłów i praktyk, modyfikując je bądź łącząc w zależności od potrzeb. Przeprowadzona analiza przeprowadzonych w badanych przedsiębiorstwach wywiadów, pozwoliła na ujawnienie szeregu czynników mających wpływ na funkcję personalną. Rozdział czwarty zawiera trzy główne wnioski płynące z przeprowadzonego badania.

Podjęta przez Olejniczaka praca, zmierzająca do analizy funkcji zzl w japońskich fabrykach w Polsce oraz określenia wpływu kultury organizacyjnej na działalność tych organizacji, nie tylko wnosi znaczący wkład w badania na temat międzynarodowego transferu japońskiego zarządzania, ale pozwala na kilka cennych spostrzeżeń, szczególnie cennych dla praktyków zarządzania. Publikacja „Czy kultura ma znaczenie…”, bazująca na przeprowadzonych przez autora badaniach, dostarcza szeregu wskazówek, możliwych do wykorzystania we wszystkich niemal organizacjach, niezależnie od ich wielkości czy branży, w jakiej działają. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż jest to niemal w całości opracowanie praktyczne, zaś kwestie teoretyczne stanowią tylko niezbędny element wprowadzający nas w tematykę japońskiego zarządzania. Dlatego też, czerpiąc wiedzę z analizy wyników badań, możemy zastanowić się, jak wygląda w naszej organizacji realizacja funkcji personalna i jak ważna w tym kontekście jest kultura organizacyjna.